Tekst: Sigrid Dekker
Dora Rothuis werkt als Verzorgende Individuele Gezondheidszorg (VIG) in een woonzorgcentrum. Naast haar gewone werkzaamheden is zij verantwoordelijk voor de continuïteit van dagelijkse mondzorg. Ze vertelt over de cursussen die zij volgt via de Omnios Academie en haar ervaringen met de mondzorg van Omnios.
Drie jaar geleden begon Dora als ‘VIG’er’ op een somatische afdeling van woonzorgcentrum De Pol in Nijkerk. In deze functie is zij Eerst Verantwoordelijke voor de uitvoering van het zorgplan van twaalf bewoners. Dat wil zeggen dat ze hen ondersteunt in hun dagelijkse verzorging, maar ook hun mentale en fysieke gezondheid in de gaten houdt. Bijvoorbeeld door contactpersoon te zijn voor de naaste(n), zo nodig de fysiotherapie in te schakelen of aanwezig te zijn op het psychologisch spreekuur.
Mondzorg in verzorgingshuizen stimuleren
Daarnaast is Dora voor de hele afdeling ‘Aandachtsvelder Mondzorg’. Ze legt uit wat dat betekent: “Als Aandachtsvelder Mondzorg let ik goed op of het gebit van de bewoners goed gereinigd wordt en of er bewoners zijn die daar hulp bij nodig hebben. Daarnaast werk ik de stagiaires in en spreek ik zo nodig mijn collega’s aan op de gegeven mondzorg.
Ook ben ik de contactpersoon voor Omnios, volgde ik de mondzorgcursus van de Omnios Academie en ga naar de jaarlijkse herhalingscursus. Kortom, ik zorg ervoor dat de mondzorg van onze bewoners hoog op ieders agenda blijft staan.”
Mondzorg onderaan de to-do list
Dat is ook echt nodig, want Dora merkt dat de dagelijkse mondzorg al gauw onderaan de ‘to do-lijst’ dreigt te belanden. “Het blijft altijd een aandachtspunt. Waarom weet ik eigenlijk niet, want iedereen weet natuurlijk wel dat je je tanden goed moet poetsen. Misschien komt het omdat de mond minder ‘zichtbaar’ is. Of omdat mondzorg kan voelen als de verantwoordelijkheid van de bewoner zelf. Dan sla je die misschien sneller over, als je het toch al druk hebt.”
Dora stimuleert iedereen om goede mondzorg te (blijven) geven. Zo legt ze ’s middags alvast de tandenborstel en tandpasta klaar op de pyjama van de bewoner, als een reminder voor de avonddienst en de bewoner zelf. Ook houdt ze regelmatig een bijeenkomst waarin ze haar collega’s vertelt wat ze heeft geleerd in de (bijscholings)cursus van de Omnios Academie.
Omnios Academie voor betere mondzorg
“Tijdens de Omnios mondzorgcursus leerde ik veel over waarom goede mondzorg zo belangrijk is,” vervolgt Dora, “en hoe die zorg per gebit verschilt. Een implantaat maak je bijvoorbeeld het beste schoon met een elektrische tandenborstel. Dan kun je achtergebleven voedselresten aan de onderrand goed verwijderen. Maar als iemand schrikt van het geluid of gevoelig tandvlees heeft, is het beter om een gewone tandenborstel gebruiken.
Ook weet ik nu dat er speciale borsteltjes bestaan om moeilijke plekjes rondom een plaatje te bereiken. En dat een kunstgebit of plaatje er ’s nachts altijd uit moet en in water met een scheutje azijn gezet. Hoe je het tandvlees verzorgt. Dat de tandarts een klapperend gebit kleiner kan maken, zodat het weer goed past. En nog veel meer. Heel veel nuttige, praktische kennis.”
Ook over de consequenties van ontoereikende mondzorg kreeg Dora veel informatie. Er werd ingegaan op hoe problemen met kauwen en slikken kunnen leiden tot bijvoorbeeld longontsteking of een tekort aan speekselvorming. En op het grote risico op ondervoeding, veroorzaakt door een pijnlijke mond. “De docent legde alles goed uit,” vindt Dora, “en ging echt dieper in op de onderwerpen. Erg prettig.”
Herhalingscursus mondzorg voor ouderen
Onlangs volgde ze haar jaarlijkse herhalingscursus. “Fijn, zo’n opfriscursus. Hierin is veel ruimte voor vragen en het delen van ervaringen. Heel interessant. Een collega van een psychogeriatrische afdeling vertelde bijvoorbeeld dat ze soms een soort ‘vingerdopje’ gebruikt dat je tussen de onder- en bovenkaak zet, bij het tandpoetsen. Mensen met dementie kunnen namelijk onbewust ‘doorbijten’. Met zo’n dopje blijft hun mond ver genoeg opstaan om het gebit goed reinigen, zonder dat de bewoner daar last van heeft of zij gevaar loopt op een beet in haar vinger. Handig toch?”
Soms vertelt Dora aan een bewoner dat ze deze cursussen volgt. “Pasgeleden nog. Een mevrouw van 95 jaar had echt moeite om haar gebit nog zelf te verzorgen. Toch wilde ze die zorg niet uit handen geven, dat voelde voor haar als een aantasting van haar privacy en waardigheid. Natuurlijk begrijp ik dat. Maar nadat ik had uitgelegd dat ik echt verstand heb van mondzorg en hoe belangrijk het is dat het goed gebeurt, accepteerde ze onze hulp. Daar was ik blij mee, en zij uiteindelijk ook.”
Sterk in communicatie en hart voor de mensen
Het Omnios zorgprofessionals-team komt elke week naar het woonzorgcentrum voor mondzorgcontroles van de bewoners. Ze volgen een vaste cyclus, zodat alle honderd bewoners regelmatig aan de beurt komen. De samenwerking ervaart Dora als soepel en persoonlijk. “De controles gebeuren gewoon op de eigen kamer van de bewoner. Heel ontspannen en laagdrempelig. Achteraf loopt een van de teamleden altijd even bij de verzorging binnen om te checken of wij nog vragen hebben. Ook plannen we dan samen eventuele behandelingen in, die het team uitvoert in een behandelruimte bij ons in het complex.”
Dora noemt de communicatie als een van de sterkste punten in de samenwerking met Omnios. “Ook online is Omnios daar vlot en nauwkeurig in. Als ik hen mail met een vraag krijg ik snel antwoord en zo nodig komen ze een keer extra langs. Bijvoorbeeld als er een stukje van het gebit af is bij een bewoner, een tand loszit of iemand uit de mond ruikt.”
“Ze hebben hart voor de mensen, dat merk ik zo vaak,” vervolgt Dora en geeft een voorbeeld. “Een mevrouw aan wie Omnios al een paar jaar mondzorg gaf, was in de terminale fase van haar leven. Zij had altijd al een gevoelige mond, met snel ontstekingen en gaatjes. Maar wel al haar eigen tanden nog. Toen de mondhygiënist van Omnios in huis was en hoorde dat deze mevrouw ging sterven, kwam ze meteen bij haar langs. Ze heeft haar mond en tong helemaal schoongemaakt en nam daar alle tijd voor, terwijl deze behandeling niet eens stond ingepland. De familie van mevrouw was er zo blij mee. Zoiets betekent heel veel, in de laatste fase met een dierbare. Fantastisch, vond ik het. Dat is nou echt Omnios.”